عسر و حرج زمانی است که شرایط زندگی برای زوجه در کنار مرد سخت شده و امکان ادامه زندگی مشترک وجود ندارد. اثبات عسر و حرج نیازمند برقراری شرایط خاص و مدارک کاملی می‌باشد. چنانچه زوجه از آن‌ها اطلاعی نداشته باشد یا نتواند مدارک محکمی در این زمینه به دادگاه ارائه دهد، ممکن است مسیر طلاق از طرفه زوجه به دلیل عسر و حرج، سخت باشد. در این مقاله سعی می‌کنیم تمامی حقوق، شرایط و مدارک مورد نیاز برای اثبات عسر و حرج را با شما به اشتراک بگذاریم.
روش‌های اثبات عسرو حرج در طلاق از طرف زن چیست؟
پزشکی قانونی
یکی از راه‌های طلاق از طرف زوجه به دلیل عسر و حرج، گواهی پزشکی قانونی است. گاهی ممکن است که مرد بر اثر ابتلاء به یک بیماری لاعلاج و یا ابتلاء به اعتیاد باعث شود که شرایط زندگی به گونه‌ای سخت شود که دیگر نتوان آن را ادامه داد. در این شرایط زن با اعلام موارد و اسناد لازم در این زمینه به دادگاه خانواده، از قاضی درخواست بررسی پزشکی در موارد مطروح شده را دارد. ریاست دادگاه با توجه به بررسی تخصصی این گونه موارد، زوج را به پزشکی قانونی ارجاع می‌دهد. پزشکی قانونی ضمن بررسی موارد اشاره شده از دادگاه خانواده، نظر قطعی خود را در خصوص موارد مطرح شده ارائه داده و در صورت صحت ادعای زن، طلاق از طرف زوجه به دلیل عسر و حرج رخ می‌دهد.
استناد به عرف
چنانچه مدارک و شواهدی از آزار و اذیت جسمی و روحی زوجه در اختیار نباشد، زن می‌تواند با استناد به عرف درخواست عسر و حرج دهد. در این موارد، اختلاف سنی، سو معاشرت زوج، کراهت و بی علاقگی به زوجه از این دست موضوعات محسوب می‌شود.
شهادت شاهدین
برای درخواست طلاق از طرف زوجه به دلیل عسر و حرج، می‌توان از شهادت اطرافیان و کسانی که ناظر بر زندگی زوجین هستند، استفاده نمود. چنانچه اشخاصی که در مقام شهادت حاضر می‌شوند، ذی نفع طلاق از جانب زوجه به دلیل عسر و حرج باشند، شهادت آن‌ها در دادگاه پذیرفته نمی‌شود.
مدارک قضایی
یکی دیگر از راه‌های درخواست طلاق یک طرفه از جانب زوجه، مدارک قضایی ناشی از عدم امکان زندگی در کنار همسر می‌باشد. چنانچه مرد در طول دوران زناشویی، اقدام به کارهای خلاف عرف و غیر قانونی داشته باشد و یا اگر دارای پرونده قضایی با جزای کیفری که باعث حبس مرد بیش از 5 سال باشد، می‌توان درخواست طلاق از جانب زوجه به دلیل عسر و حرج، به دادگاه ارسال شود. در صورتی امکان دادخواست به دلیل عسر و حرج برای زن وجود دارد که محکومیت زوج قطعی و رای محاکمه زوج صادر شده باشد.
شرایط مهریه در طلاق از طرف زوجه به دلیل عسروحرج
درخواست طلاق از جانب زن به دلیل عسر و حرج، منافاتی با دریافت مهریه او ندارد. چرا که زوجه به محض انجام عقد، مالک مهریه بوده و پرداخت آن برعهده مرد می‌باشد.
شرایط حضانت فرزند در طلاق از طرف زن به علت عسر و حرج
در طلاق از طرف زن به دلیل عسر و حرج، حضانت فرزندان با توجه به عدم کفایت مرد در زمان رابطه زناشویی، بر عهده زوجه می‌باشد. چنانچه دادگاه در مواردی امکان حضانت توسط مرد و یا عدم قبول حضانت توسط زن را بررسی کند، می‌تواند حضانت فرزندان را برعهده پدر قرار دهد.
مدارک دادخواست طلاق از طرف زوجه به علت عسر و حرج
دادخواست ثبت شده در سامانه قضایی
دادخواست طلاق زوجه به دلیل عسر و حرج ابتدا باید توسط دفاتر خدمات قضایی در سامانه ثنا درج و به دادگاه ارسال گردد. این اقدام به عنوان اولین گام در شروع روند طلاق از طرف زوجه به دلیل عسر و حرج، نیاز به مدارک و اسناد زیر دارد.
عقدنامه
عقدنامه باید در زمان ثبت دادخواست طلاق یک طرفه از جانب زن به عنوان پیوست در سامانه ثنا بارگزاری شود، چنانچه عقدنامه به دلایل مختلف در دسترس نباشد، زوجه با حضور در دفترخانه ثبت عقد نکاح، امکان دریافت رونوشت از عقدنامه خود را دارد.
مدارک هویتی
تمامی مدارک هویتی زوجه نظیر شناسنامه و کارت ملی او باید همراه با دادخواست به عنوان پیوست به دادگاه خانواده ارسال شود. در صورت عدم وجود مدارک هویتی، دادخواست طلاق از جانب زوجه به دلیل عسر و حرج بررسی نمی‌شود.
اسناد و مدارک اثبات ادله
با توجه به نوع دادخواست طلاق از جانب زوجه، تمامی اطلاعات، شواهد و اسناد موجود در خصوص قصور مرد در زندگی زناشویی و ایجاد عسر و حرج، باید توسط زوجه فراهم و به همراه دادخواست طلاق یک طرفه از جانب زوجه به دادگاه ارسال گردد.
مشاوره و غربالگری بهزیستی در طلاق از طرف زن نیاز است؟
حضور زوجه در مراکز مشاوره سازمان بهزیستی جز الزامات دادخواست طلاق از جانب زن می‌باشد. در صورت داشتن وکیل برای امور طلاق، باز هم جلسات مشاوره زن به عنوان یک الزام در روند طلاق از جانب زوجه به دلیل عسر وحرج می‌باشد و زوجه باید طبق زمان‌بندی مرکز مشاوره در جلسات حضور پیدا کند.
طولانی بودن پرونده طلاق از طرفه زوجه به دلیل عسر و حرج
پروسه طلاق از جانب زن به دلیل عسر و حرج ممکن است زمان‌بر و طولانی باشد.هرچه مدارک و اسناد ارائه شده توسط زوجه به دادگاه در خصوص عسرو حرج از جانب زوج، معتبرتر باشد، این زمان کوتاه‌تر می‌شود. به صورت معمول روند طلاق به دلیل عسر و حرج در دادگاه بدوی، 8 ماه الی 1 سال به طول می‌انجامد.
شرایط مهم در طلاق از طرف زوجه به دلیل عسروحرج
علت عسر و حرج باید در زمان درخواست طلاق موجود باشد.
عسر و حرج در واقع به شرایطی گفته می‌شود که در حال حاضر باعث ایجاد مشقت در زندگی زوجه شود. چنانچه مدارک و شواهد ارائه شده توسط زوجه، ناشی از جبران ضررهای مادی و معنوی در گذشته باشد، دادگاه این اسناد را قبول نکرده و رای طلاق صادر نمی‌شود.
وضعیت روحی و اخلاقی زوجین باعث تعیین عسر و حرج می‌شود.
ملاک تشخیص عسر و حرج زوجه، وضعیت مادی، روحی و شخصیتی زوجین است. این که چه کاری برای زن باعث ایجاد عسر و حرج شده و امکان ادامه زندگی را با سختی همراه می‌سازد با در نظر گرفتن حالات روحی و روانی زوجه و همچنین از حیث زمان و مکان نیز بررسی می‌گردد.
عسر و حرج در عقد دائم امکان پذیر است.
با توجه به اختصاص طلاق برای عقد دائم، امکان درخواست طلاق از طرف زوجه به دلیل عسر و حرج در دوران عقد موقت امکان پذیر نمی‌باشد. در این شرایط به صورت کلی باید مدت زمان تعیین شده در عقد موقت سپری و زوجین از هم جدا شوند.
اثبات عسر و حرج بر عهده زن می‌باشد.
در خصوص عسر و حرج، به خاطر ایجاد مشقت در زندگی زوجه، جمع آوری مدارک و شواهد برعهده زن می‌باشد و دادگاه مسئولیت بررسی ادله و مدارک معرفی شده از جانب زن را برعهده دارد.
طلاق از طرف زوجه به دلیل عسروحرج امکان رجوع ندارد!
باتوجه به وقوع سختی در زندگی و ایجاد کراهت بین زوجین، به صورت منطقی، زن و شوهر بعد از طلاق علاقه و اشتیاقی به ادامه زندگی زناشویی ندارند. با این حال طبق عرف و شرع، درخواست طلاق به علت عسرو حرج باعث ایجاد طلاق بائن شده و امکان رجوع را از مرد نفی می‌کند.
طلاق خلعی چیست و چه ربطی به عسرو حرج دارد؟
اصطلاحا به طلاقی که به علت کراهت زن نسبت به شوهر صورت بگیرد، طلاق خلع گفته می‌شود. در این نوع از طلاق، زوجه میزان و یا تمام مهریه خود را در قبال درخواست طلاق به شوهر خود می‌باشد تا شوهر راضی به جدایی شود. در طلاق از جانب زن به دلیل عسر و حرج، با توجه به ایجاد مشکل و سختی در زندگی، دادگاه اجازه طلاق خلعی را حذف و مبنای طلاق را برای آزادی زن از مشقت و دستیابی به حقوق او صادر می‌کند.
به تعویق انداختن تهیه مقدمات زندگی از دلایل عسر و حرج است؟
چنانچه در دادگاه بلاتکلیف رها کردن زن و عدم تهیه عمدی لوازم زندگی توسط زوج اثبات شود، زوجه می‌تواند به دادگاه به دلیل عسر و حرج درخواست طلاق بدهد. اگر در دادگاه میزانی از این اختلافات و عدم تهیه مقدمات، به خاطر تمایل نداشتن زوجه برای ورود به زندگی مشترک اثبات شود، رای دادگاه برمبنای عسر و حرج باطل می‌شود.
تفاوت طلاق از طرف زوجه به دلیل عسر و حرج با شروط 12 گانه عقد
در طلاق از طریق شروط ضمن عقد، پس از اثبات شواهد توسط زوجه، زن وکیل مرد شده و می‌تواند به جای شوهر درخواست قبول مابذل کند. اما در طلاق بر اثر عسر و حرج، حکم طلاق به صورت مستقیم توسط دادگاه صادر و قبول مابذل با قاضی دادگاه است. از طرفی در طلاق بر اثر شروط 12 گانه عقد، چنانچه شواهد نشان از انجام آن‌ها در گذشته دهد، قاضی دادگاه رای طلاق را صادر می‌کند اما در عسر و حرج ملاک وضعیت حال افراد است و نه گذشته آن‌ها.
نتیجه گیری
یکی از مهم‌ترین قواعد فقهی دین اسلام در خصوص حمایت از زن در دوران ازدواج، عسر و حرج می‌باشد. این قانون بیشتر متوجه حال زن بوده و در موارد کمی مردان نیز می‌توانند از آن استفاده کنند. در واقع به علت این که در حالت کلی درخواست طلاق بر عهده مرد است و اگر مرد از طلاق امتناع کند، ممکن است زوجه مجبور به ادامه زندگی زناشویی با سختی‌های زیادی باشد. عسر و حرج نیازمند اثبات و شهادت است و زوجه باید برای درخواست طلاق از طریق عسر و حرج مدارک و شواهد لازم در این خصوص را قبل از شروع دادگاه، تهیه و جمع آوری کند. در این مقاله سعی شد تا در مورد حقوق، شرایط و مدارک مورد نیاز برای طلاق از طرف زوجه به دلیل عسر و حرج نکاتی کاربردی را در اختیار شما بازدیدکننده گرامی قرار دهیم.