طلاق صوری به نوعی از طلاق گفته می‌شود که زن و مرد برای سوء استفاده از مزایای قانونی مانند معافیت فرزند، دریافت حقوق مستمری و … از هم جدا شده‌اند؛ اما بعد از طلاق همچنان روابط زوجیت بین آن‌ها باقی مانده است؛ یعنی هدف زن و مرد برای جدایی طلاق و قطع رابطه نبوده، بلکه صرفاً جنبه برخورداری از مزایای خاصی را به همراه داشته است. در ادامه به بررسی تک تک این موارد میپردازیم، با ما همراه باشید.
انجام طلاق صوری جهت معافیت فرزند از خدمت سربازی
یکی از دلایل انجام طلاق صوری معاف شدن فرزند پسر از خدمت سربازی است؛ یعنی والدین برای معافیت فرزندشان از هم جدا شده‌اند و پس از معافیت او برای ازدواج مجدد اقدام کرده‌اند، یا اینکه با جاری کردن صیغه 99 ساله مجدداً به هم محرم شده‌اند.
جهت پیشگیری از سوء استفاده‌هایی مانند طلاق صوری، برای معافیت فرزند پسر شرایط دیگری علاوه بر مجرد بودن مادر نیز وجود دارد ،که از جمله آن‌ها تنها فرزند ذکور یا پسر خانواده بودن، 18 سال تمام داشتن و پرداخت هزینه‌های مادر توسط پسر اشاره کرد.
در صورتی که پدر و مادر جدا شده باشند، کار معافیت موقت به فرزند آن‌ها تعلق خواهد گرفت. چون برای ارائه کارت پایان خدمت دائم باید حداقل 30 ماه یا دو سال و نیم از تاریخ طلاق بائن یا رجعی زوجین گذشته باشد.اگر با وجود این شرایط ثابت شود که طلاق زن و مرد از نوع صوری بوده، معافیت فرزندشان باطل شده و فرد به خدمت سربازی اعزام خواهد شد.
طلاق صوری جهت استفاده از مزایای مستمری
طبق قانون، در صورتی که پدر فوت کند و دخترش مجرد باشد و شغل نداشته یا دختر جدا شده باشد و نتوانسته باشد مشغول به کار شود، فردی که پدرش فوت شده می‌تواند همچنان حقوق مستمری او را دریافت کند.
در صورتی که زوجین با هدف دریافت مستمری پدر دختر از هم جدا شده باشند و پس از طلاق مرد به همسرش رجوع کند، لازم است که زوج رجوع از طلاق را ثبت کند، در غیر این صورت بنا بر قانون با تخلف او برخورد خواهد شد.
همچنین در صورتی که در تحقیقات محلی مشخص شود زن و مرد از هم جدا شده‌اند و بین آن‌ها صیغه جاری شده، زن به بازپرداخت مستمری محکوم خواهد شد. البته توجه به این نکته ضروری است که زوجه با طلاق صوری از همسرش کلیه حقوقش مانند مهریه و … را به خطر می‌اندازد و ممکن است بعد از طلاق دچار مشکل شود.
زمانی که زنی قصد دارد مستمری پدر فوت شده اش را پس از گرفتن طلاق صوری مطالبه نماید ، از آن جهت که سهم سایرین از جمله مادر و یا خواهرش ممکن است کاهش پیدا نماید ، ممکن است با اعتراض این اشخاص مواجه شود . لذا این سوال مطرح می شود که دلایل اثبات طلاق صوری چیست و با چه دلایلی می توان صوری بودن طلاق را اثبات نمود ؟ البته ، باید ابتدائا به این نکته توجه داشت که ثبت طلاق در شناسنامه ، به منزله عدم صوری بودن طلاق است و مدعی ، باید با آوردن دلایل کافی ، خلاف آن را اثبات نماید .
روش‌های اثبات طلاق صوری
برای اثبات طلاق صوری روش‌های مختلفی وجود دارد و با کمک یکی از این روش‌ها ممکن است صوری بودن طلاق زوجین ثابت شود. در ادامه برخی از این موارد را جهت شناخت بیشتر ارائه کرده‌ایم.
- انجام بازرسی توسط سازمان تأمین اجتماعی
- تحقیقات محلی
- ارائه مدارک و شواهد توسط اشخاصی معترض صوری بودن طلاق
- ثبت ازدواج مجدد زوجین در دفاتر ازدواج یا محضر
شهادت شهود مطلع از صوری بودن طلاق ممکن است که پس از وصل شدن مستمری ، اهالی محل یا شهودی وجود داشته باشند که بتوانند در خصوص وجود رابطه زوجیت بین زن و مرد ، حتی بعد از طلاق صوری ، شهادت بدهند و با این دلیل ، ثابت شود که زن و مرد هنوز با هم در یک منزل زندگی می کنند . در این حالت ، کافی است که استشهادیه ای تنظیم نموده و به شعبه سازمان تامین اجتماعی ارائه نمود .
همچنین ، در صورتی که زن و مردی در قالب عقد موقت یا صیغه 99 ساله ، پس از طلاق ، با یکدیگر ازدواج کرده باشند ، اگر صیغه نامه آن ها در دسترس باشد یا در دفتر ازدواج به ثبت رسیده باشد ، می توان به استناد این دلایل و مدارک ، برای اثبات صوری بودن طلاق ، اقدام نمود .
لازم به ذکر است که پس از ارائه دلایل و مدارک لازم برای اثبات طلاق صوری ، سازمان تامین اجتماعی ، موضوع را در کمیته ای که به این منظور تشکیل شده است ، مورد بررسی قرار داده و اگر اثبات شود که طلاق به صورت غیر واقعی یا صوری انجام شده و زوجین ، هنوز در حال زندگی مشترک هستند ، نه تنها دریافت مستمری قطع خواهد شد ، بلکه بر اساس قانون تامین اجتماعی ، به پرداخت جزای نقدی ، معادل دو برابر خسارت های وارد شده به سازمان محکوم خواهد شد و در صورت تکرار ، به حبس از دو ماه تا شش ماه محکوم می گردد .
حکم طلاق صوری
برای طلاق صوری حکم ثابت و مشخصی در قانون ارائه نشده، اما طبق ماده 218 قانون مدنی، انجام هرگونه معامله‌ای برای فرار از دین که به صورت صوری انجام شده باشد باطل است. همچنین ماده 1136 قانون مدنی، طلاق دهنده باید عادل، بالغ و مختار باشد؛ بنابراین انجام طلاق صوری برای برخورداری از برخی از منافع باعث عدم تأیید آن می‌شود.
در واقع در صورتی که طلاق صوری بین زوجین انجام شده باشد، به لحاظ قانونی طلاق باطل است و پذیرفته نخواهد بود؛ بنابراین استناد زوجین به آن طبق قانون امکان‌پذیر نیست.
سخن پایانی
طلاق و جدایی ممکن است با توافق و سازش زن و مرد و برای برخورداری از منافعی مانند دریافت مستمری پدر دختر بعد از فوتش انجام شده باشد. با توجه به شرایطی که برای انواع طلاق در نظر گرفته شده، طلاق صوری جرم است و به لحاظ قانونی پذیرفته نخواهد بود؛ بنابراین فردی که این جرم را مرتکب شده باید مراتب جبران آن را طبق قانون انجام دهد.